-
ILE MAURICE - PROVERBES MOTS ANTILLAIS
Li koz Zan mem - "Il a parlé de Jean lui-même"
Li bat sa lisien la mem - "Il a battu ce chien là-même"
Nu n fer sa pur nu amiz nu lekor – “On a fait cela pour s’amuser”
Koz ar limem –“Parles à lui-même”
Mo pou servi moi momem – “Je vais m’en servir moi-même”j'ai = mo ena
tu as = to ena
il/elle a = li ena
nous avons = nu ena
vous avez = zot ena
ils/elles ont = zot enae = Mo
Tu = To
Il/Elle = Li
Nous = Nou (Nu)
Vous = Ou (U)
Ils/Elles = Zot (Zott)
Je ne = Mo pa
Tu ne = To pa
Il/Elle ne = Li pa
Nous ne = Nou pa
Vous ne = Ou pa
Ils/Elles = Zot(t) pa
Le verbe AVOIR
Au présent :
J'ai = Mo éna
Tu as = To éna
Il/Elle a = Li éna
Nous avons = Nou éna
Vous avez = Ou éna
Ils/Elles ont = Zot(t) éna
Je n'ai pas = Mo péna
Tu n'as pas = To péna
Il/Elle n'a pas = Li péna
Nous n'avans pas = Nou péna
Vous n'avez pas = Ou péna
Ils/Elles n'ont pas = Zot(t) péna
J'ai dix roupies = Mo éna diss roupi (rupi)
Tu as une grande guele = To éna enn gran laguél
Il/Elle a une belle maison = Li éna enn zoli lacaz (lakaz)
Nous avons de jolies fleurs dans notre jardin = Nou éna zoli flèr dan nou zardin
Vous avez une grande voiture = Ou éna enn gro (bel) loto (A notez que le mot créole "bel" = "grande" = "grosse" et non pas "belle"... par example: ou mari bel = vous êtes très gros/grosse)
Ils/Elles ont des chiens méchants = Zot(t) éna bann mové lisien
Au passé composé:
J'ai eu = Monn (Mo'n) gagne
Tu as eu = Tonn (To'n) gagne
Il/Elle a eu = Linn (Li'n) gagne
Nous avons eu = Nounn (Nou'n) gagne
Vous avez eu = Ounn (Ou'n) gagne
Ils/Elles ont eu = Zot(t) inn gagne
Je n'ai pas eu = Mo pann gagne
Tu n'as pas eu = To pann gagne
Il/Elle n'a pas eu = Li pann gagne
Nous n'avons pas eu = Nou pann gagne
Vous n'avez pas eu = Ou pann gagne
Ils/Elles n'ont pas eu = Zot(t) pann gagne
Exemple: Il n'a pas eu ses résultats = Li pann gagne so rézilta.
A l'imparfait :
J'avais = Mo ti éna
Tu avais = To ti éna
Il/Elle avait = Li ti éna
Nous avions = Nou ti éna
Vous aviez = Ou ti éna
Ils/Elles avaient = Zot(t) ti éna
Je n'avais pas= Mo pa ti éna
Tu n'avais pas = To pa ti éna
Il/Elle n'avait pas = Li pa ti éna
Nous n'avions pas = Nou pa ti éna
Vous n'aviez pas = Ou pa ti éna
Ils/Elles n'avaient pas = Zot(t) pa ti éna
Exemple : Ils avaient un tas de choses à faire = Zot(t) ti éna enn ta zafèr pou fèr.
Au plus-que-parfait:
J'avais eu = Mo ti gagne
Tu avais eu = To ti gagne
Il/Elle avait eu = Li ti gagne
Nous avions eu = Nou ti gagne
Vous aviez eu = Ou ti gagne
Ils/Elles avaient eu = Zot(t) ti gagneJe n'avais pas eu = Mo pa ti gagne
Tu n'avais pas eu = To pa ti gagne
Il/Elle n'avait pas eu = Li pa ti gagne
Nous n'avions pas eu = Nou pa ti gagne
Vous n'aviez pas eu = Ou pa ti gagne
Ils/Elles n'avaient pa eu = Zot(t) pa ti gagne
Exemple: Tu n'avais pas eu de la chance l'autre jour = To pa ti gagne sanss lott zour.
Au futur simple:
J'aurai = Mo pou éna/ Mo pou gagne
Tu auras = To pou éna/ To pou gagne
Il/Elle aura = Li pou éna/ Li pou gagne
Nous auront = Nou pou éna/ Nou pou gagne
Vous aurez = Ou pou éna/ Ou pou gagne
Il/Elles auront = Zot(t) pou éna/ Zot(t) pou gagne
Je n'aurai pas = Mo pa pou éna/ Mo pa pou gagne
Tu n'auras pas = To pa pou éna/ To pa pou gagne
Il/Elle n'aura pas = Li pa pou éna/ Li pa pou gagne
Nous n'auront pas = Nou pa pou éna/ Nou pa pou gagne
Vous n'aurez pas = Ou pa pou éna/ Ou pa pou gagne
Il/Elles n'auront pas = Zot(t) pa pou éna/ Zot(t) pa pou gagne
Exemple : Tu auras l'intèrêt à ne plus te montrer la-bas = To pou éna lintéré pou népli montré to figir laba.
Au futur antérieur :
J'aurai eu = Mo ti pou éna/ Mo ti pou gagne
Tu auras eu = To ti pou éna/ To ti pou gagne
Il/Elle aura eu = Li ti pou éna/ Li ti pou gagne
Nous aurons eu = Nou ti pou éna/ Nou ti pou gagne
Vous aurez eu = Ou ti pou éna/ Ou ti pou gagne
Ils/Elles auront eu = Zot(z) ti pou éna/ Zot(z) ti pou gagne
Je n'aurai pas eu = Mo pa ti pou éna/ Mo pa ti pou gagne
Tu n'auras pas eu = To pa ti pou éna/ To pa ti pou gagne
Il/Elle n'aura pas eu = Li pa ti pou éna/ Li pa ti pou gagne
Nous n'aurons pas eu = Nou pa ti pou éna/ Nou pa ti pou gagne
Vous n'aurez pas eu = Ou pa ti pou éna/ Ou pa ti pou gagne
Ils/Elles n'auront pas eu = Zot(z) pa ti pou éna/ Zot(z) pa ti pou gagne
Exemple : Je n'aurai pas eu le temps de m'arrêter chez vous ce matin si le patron m'attendait au boulot à neuf heure = Mo pa ti pou gagne letan arett kott ou gran-matin si patron ti p atann mwa dan travaye nev-èr.
Au conditionnel passé première forme :
J'aurais eu = Mo ti pounn (pou'n) éna/ Mo ti pounn (pou'n) gagne
Tu aurais eu = To ti pounn (pou'n) éna/ To ti pounn (pou'n) gagne
Il/Elle aurait eu = Li ti pounn (pou'n) éna/ To ti pounn (pou'n) gagne
Nous aurions eu = Nou ti pounn (pou'n) éna/ Nou ti pounn (pou'n) gagne
Vous auriez eu = Ou ti pounn (pou'n) éna/ Ou ti pounn (pou'n) gagne
Ils/Elles auraient eu = Zot(t) ti pounn (pou'n) éna/ Zot(t) ti pounn (pou'n) gagne
Pounn = Pou'n = Pou inn
Exemple : Nous aurions eu beaucoup d'argent si tu m'avais écouté quand je t'avais dit de tout mettre sur ce cheval = Nou ti pounn gagne enn tas l'arzan si to tinn ekutt mwa kan mo ti dire twa mett tou lor sa séval-là.je suis une mauricienne = mo N moricienne
il est Un mauricien = li N moricien
mo croir bien péna verbe être
mo razoute lor la liste D troi zex préssion é otre
? = pa p capav traduir
Lombo= Bonhomme
so boug = son ga
Ayo =???
pA COné = je C p a
Ton = Tonton
Tantine = Tante
Fréro = Frére
ki sane là sa = C ki ?
Bouze to lé rein = Bouge tes reins (bouge ton corps)
éne pié = un Arbre
mo gâté =????
mo ladou = ???
mo maziné = j'imagineJe suis = Mo
Tu es = To
Il/Elle est = Li
Nous sommes = Nou (Nu)
Vous êtes = Ou (U)
Ils/Elles sont = Zot (Zott)
Je ne suis pas = Mo pa
Tu n'es pas = To pa
Il/Elle n'est pas = Li pa
Nous ne sommes pas = Nou pa
Vous n'êtes pas = Ou pa
Ils/Elles ne sont pas = Zot(t) pa
Exemples :
Je suis croupière au Casino de Maurice = Mo croupièr Casino Moris
Elle est une femme palabreuse = Li enn fam palab
Vous n'êtes pas amusant = Ou pa komik
Au passé composé :
J'ai été = Mo ti
Tu as été = To ti
Il/Elle a été = Li ti
Nous avons été = Nou ti
Vous avez été = Ou ti
Ils/Elles ont été = Zot(t) ti
Je n'ai pas été = Mo pa ti
Tu n'as pas été = To pa ti
Il/Elle n'a pas été = Li pa ti
Nous n'avons pas été = Nou pa ti
Vous n'avez pas été = Ou pa ti
Ils/Elles n'ont pas été = Zot(t) pa ti
Exemples :
Cette fois-çi il a été vraiment injuste envers toi = Sa fwa-là li ti mari inziss ar twa.
RM a été fondée pour promouvoir la musique mauricienne ainsi que celle des îles avoisinantes de l'Océan Indien = RM ti kré pou promuvwar lamizik morisyen ek ossi lamizik bann zil vwazinn dan loséan indyen.
Tout d’abord, nous tenons à préciser que nous n’avons pas été informés de la parution de cet article = Avantou, nou bizin précizé ki personn pa ti inform nou ki sa lartik-là pou parett.
Tags : pou, ena, gagne, zot, nou
-
Commentaires